-
1 гүр
сущ.моги́лагүргә иңдерү — положи́ть поко́йника в моги́лу
вакыт инде гүрне кайгыртырга — пора́ уже́ ду́мать о сме́рти
өйгә кергән коры чыкмас, гүргә кергән кире чыкмас — (погов.) лу́чше по ми́ру, чем в моги́лу (букв. зайдёшь в дом, пусты́м не вы́йдешь, из моги́лы не вернёшься)
••гүр иясе — поко́йник
гүр иясе булу — умере́ть, сойти́ (лечь) в моги́лу (букв. стать хозя́ином моги́лы)
гүр салкыны — моги́льный хо́лод
гүр сәдакасы — искупи́тельная же́ртва ( обычно животное), кото́рую обеща́ют во вре́мя захороне́ния поко́йного
гүр якасында тору = гүр авызында тору, = гүр якасында булу, = гүр авызында булу — быть на гра́ни сме́рти, дыша́ть на ла́дан, смотре́ть (гляде́ть) в гроб (в моги́лу)
гүргә кергәнче — см. гүргәчә
гүргә кертү — вогна́ть в гроб, отпра́вить на тот свет
-
2 җәһәннәм
сущ.1) ад, преиспо́дняя, пе́кло || а́дскийҗәһәннәм эссесе — а́дская (а́дова) жара́
җәһәннәм салкыны — а́дский хо́лод
••җәһәннәм газабына да күнәләр ди — погов. говоря́т, привыка́ют и к му́кам а́да
җәһәннәмгә кермәгән җәннәт кадерен белмәс — посл. кто не испыта́л а́да, тот не оце́нит и ра́я
2) перен. ад, а́дская жизньаның тормышы — - түзеп тора алмаслык җәһәннәм его́ жизнь - су́щий (кроме́шный) ад
•••җәһәннәм артына (җәһәннәм аръягына) — ко всем чертя́м, к чёрту на рога́, на край све́та (земли́)
җәһәннәм артында — за три́девять земе́ль, у чёрта на кули́чках
җәһәннәм асты — ад кроме́шный, гее́нна о́гненная
җәһәннәм базы — о́чень глубо́кое ме́сто (букв. а́дская я́ма)
җәһәннәм газабы (җәһәннәм азабы) — а́дские (а́довы) му́ки
җәһәннәм кисәве — см. тәмуг кисәве
җәһәннәм төбенә китү — сквозь зе́млю провали́ться
җәһәннәмгә әйләндерү — преврати́ть в ад (чью-л. жизнь)
җәһәннәмгә җибәрү — отпра́вить на тот свет
җәһәннәмгә очу — провали́ться в тартарары́
-
3 зәмһәрир
сущ.; книжн.1) миф.; рел. холо́дный ад2) си́льный моро́з, сту́жа; си́льные (треску́чие) холода́; лю́тая зима́кышкы зәмһәрирдә — в си́льные (треску́чие) моро́зы; в сту́жу
••зәмһәрир көязе — шутл. мо́дник (франт) в сту́жу (человек, который легко одевается, держит фасон и в мороз)
зәмһәрир суыгы (зәмһәрир салкыны) — си́льные (треску́чие) моро́зы (холода́), лю́тый моро́з
-
4 чирату
1) безл. немно́го подмора́живать/подморо́зить, затя́гивать/затяну́ть льдомбүген иртән чираткан — сего́дня у́тром подморо́зило
2) перех. холоди́ть/вызыва́ть холодо́к, дрожькөзге төн салкыны тәнне чирата — хо́лод осе́нней но́чи вызыва́ет лёгкую дрожь
3) перех.; диал. посуши́ть ( семечки подсолнуха)4) перех.; диал. сучи́ть, скру́чивать ( нитку)
См. также в других словарях:
төньяк — и. 1. Дөньяның дүрт тарафының берсе, көньякка капма каршы як. Илнең, дәүләтнең, коры җирнең, шәһәр авылның һ. б. ш. шул юнәлештә яткан өлеше. с. Шул яктан исә торган, килә торган (җил, салкын һ. б. ш. тур.) с. Шул якка караган 2. Салкын һәм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
